Rozwój zarodka w jaju kurzym

Zanim dojdzie do wyklucia kurczaków muszą one przejść kilku etapowy proces inkubacji w sprzyjających warunkach. Rozpoczyna się on od momentu złożenia jaj przez kurę. Jak wyglądają stadia rozwoju zarodka kurczaka? Ile dni i jakiej temperatury potrzebują jaja kurze do wyklucia? Czy naturalna inkubacja jaj (często praktykowana w małych gospodarstwach rolnych) różni się znacząco od tej w przemysłowej hodowli drobiu?

O, kurczę!

Wykluwanie piskląt może kojarzyć się z sielankowym obrazem rodem z bajek – szczęśliwa kurka znosi jaja – wysiaduje je – a potem wykluwają się z nich puchate pisklęta. To bardzo uproszczona wizja. W rzeczywistości jest to bardziej skomplikowany proces niż mogłoby się wydawać. Rozwój zarodka może zachodzić zarówno w gnieździe (wyklucie w sposób naturalny), jak i w inkubatorze (wyklucie w sposób sztuczny).

Pod warunkiem, że jajo jest zapłodnione – z komórki jajowej powstanie kurczę. Tą komórką jest jasny krążek znajdujący się na powierzchni żółtka (tzw. dysk embrionalny).

Co istotne, w przypadku zwierząt jajorodnych proces rozwoju zarodka odbywa się dalej w środowisku zewnętrznym, a nie wewnątrz samicy. Oznacza to, że wszystkie niezbędne substancje odżywcze znajdują się w jaju (żółtko i białko), a zwłaszcza w żółtku, które zawiera ok. 4 gram tłuszczów.

Czas od momentu zapłodnienia kury do złożenia jajka wynosi 24 godziny. Później, ze względu na różnicę temperatur między otoczeniem a wnętrzem kury, rozwój zarodka (tzw. embrionu) zostaje przerwany. Wówczas zarodek jest nieaktywny życiowo (co jest określane często terminem – fizjologiczne zero). Zacznie się rozwijać dopiero, gdy wystąpią właściwe warunki dla inkubacji.

Jak zapewnić prawidłowe warunki inkubacji?

Każdemu hodowcy drobiu zależy na udanych wynikach lęgów. W tym celu należy stworzyć jajom kur korzystne warunki, by w rezultacie wykluły się z nich zdrowe pisklęta. Cały cykl rozwoju trwa 21 dni. Najważniejszym parametrem, wpływającym na jakość wylęgowości jest temperatura, która musi być cały czas kontrolowana. Jej wahania mogą powodować deformacje rozwojowe i doprowadzić do dużo słabszych zarodków. Inne czynniki środowiskowe ważne dla inkubacji jaj to wilgotność, wentylacja i obracanie jaj. Każdy z nich powinien być właściwie kontrolowany.

Optymalne wartości:

• Temperatura – 37.8-39.2 °C (w dniach: 0-18); 37.2-37.8 °C (w dniach: 18-21).
• Wilgotność lęgu – od 50% do 60%.
• Obracanie jaj – 3 obroty/1 dzień do 18 dnia.
• Wilgotność klucia – od 70% do 75%.
• Wentylacja – stopniowo wzrastająca (im większy zarodek, tym więcej potrzebuje tlenu – w tym celu należy stopniowo zwiększać dostarczanie świeżego powietrza do inkubatora).

Od jajka do kurczaka – rozwój embrionalny

Zdolność składania jaj przez kury to z pewnością jedna z ich najbardziej wyjątkowych cech. Kiedy jajka są zapłodnione rozpoczyna się równie niezwykły proces – rozwoju zarodka, który prowadzi do wyklucia pisklęcia w 21-dniu. W związku z tym każdego dnia w jaju kurzym zachodzą zmiany. Pierwsze 18 dni to etap wylęgania, natomiast kolejne 3 dni to etap klucia.

Etapy rozwoju embrionu:

3 dni inkubacji
Pojawia się dysk zarodkowy i rozpoczyna się rozwój tkanek. Kształtują się naczynia krwionośne, układ nerwowy i przewód pokarmowy. Bije już serce.

Inkubacja od 4 do 8 dnia
Pisklę ma już oko, mózg oraz zaczynają formować się kończyny. Rozpoczyna się także rozwój piór i dzioba, a w tym grzebienia (znajduje się on na głowie kurczaka, pomagając mu regulować temperaturę).

Inkubacja od 9 do 11 dnia
Embrion zaczyna przypominać już ptaka. Wydłużają mu się nogi, skrzydła i szyja, wzrasta unaczynienie. Rozpoczyna się rozwój pazurów oraz pojawiają się pióra na ogonie.

Inkubacja od 12 do 15 dnia
Tworzenie się łusek, powiek oraz formowanie się palców u nóg. Głowa zarodka odwraca się w kierunku dużego końca jaja, zaczynając po woli przechodzić do pozycji wylęgowej. Następuje także wciąganie jelit do jamy brzusznej.

Inkubacja od 16 do 18 dnia
Pióra pokrywają całe ciało kurczaka. Głowa zmienia pozycję, chowając się między nogami. Znika płyn owodniowy, a woreczek żółciowy zostaje wchłonięty do jamy brzusznej.

Wykluwanie
Zarodek zajmuje już większość dostępnej przestrzeni w jaju. W 20 dniu embrion staje się pisklęciem, rozrywa błonę wewnętrzną, zaczynając oddychać powietrzem z płucami. W ostatnim dniu następuje wykluwanie pisklęcia – przebija się przez skorupę za pomocą zęba jajowego (to stwardniały koniec dzioba, jest tymczasowy) i zaczyna wychodzić z jaja.

Dodatkowo, można również zobaczyć 21-dniowy rozwój embrionu kurzego w jaju w formie wizualnej, dzięki animacji stworzonej przez AXS Biomedical Animation Studio Inc.

Inkubacja naturalna vs. sztuczna

Obecnie coraz więcej indywidualnych hodowców korzysta ze sztucznych metod inkubacji, naturalny sposób wylęgu jaj kurzych jest stosowany w mniejszym stopniu, choć nadal praktykowany. Jakie są zatem różnice pomiędzy tymi rodzajami inkubacji?

*W przypadku przemysłowych wylęgarni może być wiele takich inkubatorów, co w rezultacie przekłada się na ilość jaj do kilkuset tysięcy sztuk.